Wiosna to czas zalotów i reprodukcji w królestwie zwierząt. Nie inaczej jest z cietrzewiem. Są jednym z najrzadszych gatunków żyjących w Karkonoskim Parku Narodowym - żyje tu tylko 75 samców. Właśnie zaczyna się czas ich przepływu, kiedy cietrzew walczy razem o kurę. Przeszkadzać im mogą ciekawscy obserwatorzy, ale także dostawa chat na kalenicy.

Ponadto stara się uzgodnić z operatorami obiektów na grzbietach gór, że przejścia przez tokaniště będą się odbywać w czasie, gdy cietrzewi nie będą przeszkadzane. Takie miejscowości to na przykład obszar Pančavská i Labská louky oraz obszar między Výrovką a Klínovy Boudy. Administracja KRNAP uzgodniła z operatorem Labská i Luční bouda, który przechodzi przez obie miejscowości podczas dostawy, aby regulować ruch na porę dnia między godziną 8 a 17. W tym roku cietrzew będzie miał szczególnie sprzyjające warunki - schroniska są zamknięte z powodu infekcji Covid-19, a turyści nie mogą poruszać się po szczytowych partiach gór. Zakaz wjazdu ze względu na ochronę przyrody obowiązuje od 15 marca do 31 maja.

Niestety liczebność cietrzewia nieznacznie spada. Powodem jest utrata odpowiednich siedlisk, wzrost liczby ich naturalnych wrogów (dzikie świnie, lisy), którzy zjadają na ziemi jaja kuraków i kury. Trzeci powód to nadmierna ingerencja człowieka. Wynika to głównie z nielegalnych zajęć zimowych, takich jak zjeżdżanie z utartych szlaków, czy też skialpinizm i wspinaczka po lodowcach, gdzie cietrzewie spędzają dużo czasu, szczególnie zimą, bo kotki i pąki wierzb i żurawi często wystają ponad śnieg okrycie, ważny składnik ich pożywienia. Karkonosze, wraz z Górami Izerskimi i Rudami oraz Szumawą, są prawdopodobnie ostatnimi obszarami w Republice Czeskiej, w których zdaniem ekspertów cietrzew ma perspektywę zachowania długoterminowej zrównoważonej populacji.

Czy karkonosze przeżyją rok 2040?

Karkonosze i sąsiednie Góry Izerskie to jeden z dwóch ostatnich obszarów w naszym kraju o stosunkowo dużej populacji cietrzewia. Niemniej, według ostatniego spisu z 2017 roku, liczba samców spadła do zaledwie 74 kogutów w Karkonoszach i 30 w Górach Izerskich. Przetrwanie gatunku w całych Czechach zależy od populacji w Karkonoszach, Izerskich i Rudawach! Jeśli nic nie zrobimy, gatunek w Karkonoszach wyginie około 2040 roku. Jedną z charakterystycznych cech populacji kuraków jest liczba samców pływających na pospolitych wieżach. Im więcej ptaków płynie razem, tym większe jest prawdopodobieństwo, że najlepsze samice połączą się w pary z samicami, a ich genetycznie lepsze potomstwo utrzyma populację w korzystnym stanie. I odwrotnie, osoba niepełnosprawna będzie mogła użyć pola tokenów z jednym mężczyzną.

Co zrobić dla znikającego cietrzewia? W ciągu ostatnich czterech lat w Górach Izerskich i Karkonoszach powstały 24 „ośrodki” dla kuraków o łącznej powierzchni 86 hektarów. Wycinka lasu stworzyła otwarte przestrzenie dla zupełnie nowych lub już wymarłych tokaniště. Ponadto na „dystansie” odległości, tak aby przynajmniej samice kuraków miały szansę przelecieć z Izerków do Karkonoszy lub w przeciwnym kierunku lub stopniowo „przeskoczyć” z zachodu na wschód od gór. Nawet niepokój cietrzewia można zredukować do akceptowalnego poziomu. Tutaj jednak park nie może obejść się bez odpowiedzialnego podejścia każdego mieszkańca i odwiedzającego góry. Cietrzewie potrafią przyzwyczaić się do przemieszczania się ludzi po znanych trasach. Ale każde odchylenie od nich jest problemem dla ptaków. Ponadto większość samców spędza całe życie w promieniu jednego kilometra od wylęgarni, samice przemieszczają się średnio na odległość 5 km, a lot na odległość ponad 10 km jest absolutnym wyjątkiem.

Opublikowane badania wskazują, że w przypadku kuraków za granicę przeżycia populacji zdolnej do życia uważa się około 100 osobników. Już 10 lat temu badania genetyczne sugerowały, że cietrzew z Gór Izerskich i Karkonoszy różnią się od siebie „po fusie”, a także cietrzewie z Karkonoszy zachodnich, środkowych i wschodnich. Można wyciągnąć wniosek, że krzyżówek Gór Izerskich i ptaków karkonoskich jest bardzo mało, mimo że mają je tylko „na wzgórzu”, a dokładniej nad doliną Izery i przełęczą Novosvětský, w linii prostej tylko sześć kilometrów. Kluczowym krokiem w ratowaniu tutejszych cietrzewia jest połączenie tych subpopulacji i stworzenie im takich warunków, aby ptaki mogły ponownie spotkać się w całych Karkonoszach oraz między nimi a Górami Izerskimi!